the

Ағылшынша

Артикль

(белгілілік артиклі)

1. бірыңғай заттар тобынан белгілі біреуін ажыратып көрсетеді; сөйлеуші мен тыңдаушыға да белгілі зат атауларының алдынан, немесе контекстте ескертілген зат атауларының алдынан қойылады
   • the book on the table - үстел үстіндегі (сол) кітап
   • on the other side of the road - жолдың арғы жағында
2. белгілі бір топ (класс) өкілін, әсіресе басқа бір топпен (класспен) салыстырған кезде, атап көрсету үшін пайдаланылады
   • the tiger is a predator - жолбарыс - жыртқыш аң
3. 1. бірегей зат атауларының алдынан, не берілген уақыт кезеңінде бірегей болатын зат атауларының алдынан қойылады
      • the moon - ай
      • the world - әлем
      • the Quran - Құран
   2. өзен, архипелаг, тау, аймақ (әдетте көпше түрінде) атауларының алдынан қойылады; кейбір ел атауларының алдынан қойылады
      • the Thames — Темза (өзені)
      • the Himalayas — Гималай таулары
      • the Argentine — Аргентина
      • the Oxford Road — Оксфорд жолы
   3. басты зат есімі жалқы есім болмаған сөз тіркесінен тұратын жағрапиялық атаудың алдынан қойылады
      • the Black Sea — Қара теңіз
      • the United States of America — АҚШ
   4. табиғи құбылыстар, жыл мерзгілдері атауларының алдынан қойылады
      • the spring — көктем
      • the day — күн
      • the night — түн
      • the wind — жел
      • the clouds — бұлттар
4. 1. уақытты білдіретін зат есімдердің алдынан қойылады
      • could you tell me the time, please? - уақытты айтып жібермейсіз бе?
   2. жылды білдіретін сан есімдер алдынан қойылады
      • the 90's - 90-шы жылдар
5. әдеби, музыкалық, көркем шығармалар; мерзімді басылымдар атауларының алдынан қойылады
   • the Times — Таймс (газеті)
   • the Mona Lisa — Мона Лиза (сурет)
6. 1. басында ескертіліп өткен дене мүшесі не жеке керек-жарақ атауы алдынан тиісті тәуелдеу есімдігінің орнына қойылады
      • he took him by the hand — ол оны қолынан ұстап алды
   2. туыс атауларының алдында
      • the mother — анасы
   3. ауру адамға тиісті айтылған кездегі ауру, дерт атауларының алдынан қойылады (артикль қойылмаса да болады)
      • Міке had gone down with the flu — Майк тұмаумен жатып қалды
      • I have the toothache — тісім аурып тұр
7. кемелер, мейрамханалар, театрлар және т. б. атақты құрылыс атауларының алдынан қойылады
   • the Coliseum — Колизей
8. лауазым атауларының алдынан қойылады
   • the King — патша
9. есімшелі тіркес не қатысты сөйлеммен анықталатын зат есімнің алдынан қойылады
   • he is the man I told you about — бұл саған (сізге) айтқан сол адам болады
10. шылаулы топпен (әсіресе of шылауымен) анықталатын зат есімнің (көбінесе жалқы есім) алдынан қойылады
    • the Rome of my youth - жастық шағымдағы Рим
11. сол, сондай, лайықты (тұйық райлы құрылыспен анықталатын зат есімнің алдынан қойылады)
    • this is the place to eat - тамақ ішуге лайықты орын осы
12. 1. басқа зат есімді (көбінесе жалқы есімді) анықтайтын зат есімнің алдынан қойылады; бұл жағдайда анықтауыш зат есім жалқы есімнің соңынан келеді
       • William the Conqueror - Бағындырушы Уиллиам
    2. жалқы есімді анықтайтын сын есім алдынан қойылады; егер сын есім даңққа айналса, зат есімнен кейін келетін болады
       • the old John — кәрі Джон
       • Alfred the Great — Ұлы Алфред
       • Peter the First — Ұлы Петр
13. 1. ұлт, ру, тайпа т. б. атауларының алдынан қойылады
       • the Kazakhs — қазақтар
       • the English — ағылшындар
       • the Americans — америкалықтар
    2. бір отбасын не әулетті белгілеу үшін соның тегі алдынан қойылады (тек көпше түрінде беріледі)
       • the Simpsons — Симпсон отбасы
       • the Bourbons — Бурбон әулеті
14. сын есімнің асырмалы шырайы және реттік сын есімдердің алдынан қойылады
    • This is the most interesting book I've ever read - Бұл - мен оқыған кітаптардың ішінде ең қызықтысы
    • the second night - екінші түн
15. 1. сын есімді, есімшені, сан есімді, есімдікті заттандырады
       • the good - жақсылық
       • the evil - жамандық
       • the who - субъект
       • the what - объект
       • words borrowed from the German - неміс тілінен келген сөздер
    2. жинақтау зат есім құру үшін қолданылатын сын есім не есімшенің алдынан қойылады (көбінесе адамдарға байланысты)
       • the poor — кедейлер
       • the dead — өлілер

Үстеу

1. соғұрлым
   • so much the worse for them, but so much the better for me in this case. — бұл жағдайда олардың халі соғұрлым нашарлай түсіп, менікі соғұрлым жақсара түседі
   • so the more — соғұрлым көбірек
   • it will be the easier for us to agree — соғұрлым бізге келісуге оңай болады
2. (салыстырғанда) неғұрлым... соғұрлым
   • the sooner the better — неғұрлым тез болса, соғұрлым жақсы болады
   • the more money people have, the more they spend — адамдарда неғұрлым ақша көп болса, соғұрлым оны көп жұмсайды