БОЗТІКЕН
Бозтікен[1](Acanthophyllum) — қалампыр тұқымдасына жататын көп жылдық бұта не шөптесін өсімдіктер. Қазақстанда 6 түрі Торғай қолатында, Бетпақдалада, Мойынқұмда,Қызылқұмда, Зайсан,Балқаш — Алакөл ойыстарында, Арал маңында, Жетісу (Жоңғар), Іле, Күнгей Алатауларында,Шу — Іле тауында, Қаратау мен Маңғыстау өңірлеріндегі далалы жерлерде, тау бөктерінде өседі. Биіктік 15 — 35 см, кейде 100 сантиметрдей болады. Сабағы бұтақты, шоғырланып топтана өседі. Жапырақтары тікенді, сабақта қарама-қарсы орналасады. Сыпыртқы гүлшоғыры бұтақ басына шоқтанған, гүлі қос жынысты, қызғылт не ақ түсті келеді. Мамыр — маусымда гүлдейді. Бозтікеннің кейбір түрлерінің (аққаңбақты, шашақты Бозтікендер) тамырында 30%-ке дейін сапонин болады. Суға салып езгенде тамыры сабын сияқты көпіреді, сондықтан оны “сабын тамыр” деп те атайды.Бозтікен— тамақ, тоқыма,тері өңдеу, кондитер, парфюмерияөндірістерінде қолданылады. Ветеринарияда сапонин вакцинасынан қойдың сарып ауруына қарсы қолданылатын дәрі даярланады.
Пайдаланылған әдебиет
[өңдеу]- ↑ “Қазақ Энциклопедиясы”, II-том
|
Бұл бөлімде бастамасы. Сіз оны толықтырып, дамыту толықтырып, дамыту |