Уикисөздік:Сөз мақаласының құрылымы

Метасинтезизм (ағылш. Metasynthesism) — 2020-жылдардың басында қазақ ақыны Шапағат Әбдірұлы негізін қалаған жаңа әдеби бағыт. Бұл ағым ұлттық трагедияны, рухани ізденісті, поэтикалық синтезді және мета-деңгейдегі ой мен образ құрылымын тоғыстырады. Термин «мета» (шегінен тыс, жоғары) және «синтез» (бірнеше элементті біріктіру) сөздерінен құралған.

Тарихы

Метасинтезизм тұжырымдамасын алғаш ұсынған — ақын Шапағат Әбдірұлы. Ол бұл бағытты 2020-жылдары қазақ поэзиясына жаңаша серпін беру, дәстүрлі және заманауи поэтикалық құралдарды үйлестіру арқылы ұлттық сананы жаңғырту мақсатында қалыптастырды. Ағым қазақ тарихындағы қасіретті оқиғаларды (Семей ядролық сынақ алаңы, Желтоқсан оқиғасы, т.б.) жаңа әдеби тәсілдермен жеткізуді көздейді.

Ерекшеліктері

Метасинтезизм келесі сипаттарымен ерекшеленеді:

• Әдеби ағымдарды (модерн, постмодерн, символизм, реализм, фольклор, авангард, т.б.) бір арнада синтездеп пайдалану;
• Ұлттық трагедиялар мен тарихи жараларды поэтикалық метафора, архетиптік бейне және жаңа образдар арқылы бейнелеу;
• Көпқабатты, күрделі поэтикалық құрылымдар мен философиялық астарға негізделген мазмұн;
• Кейбір шығармалардың соңында теориялық түсіндірмелер беру (авторлық ерекшелік ретінде);
• Авторлық ерекше тіркестер мен тың поэтикалық бұрылыстарға орын беру: мысалы, «Күзді елден әкетейік жетектеп», «жатырына сақтап келдім қасқырдың», «сағынышта салмақ болса, оны неге салып өлшер едік» т.б.

Негізгі шығармалар

Метасинтезизм бағытымен жазылған алғашқы туындылар Шапағат Әбдірұлының келесі поэзиялық шығармалары болып саналады:

• Желтоқсан
• Қасірет қақпасы
• Қазақтың ақырзаманы
• Бұл қала
• Мен ішпедім
• Алматы және адам өмірі
• Екеуіміздің тағдырдың бағдаршамы
• Сезім симфониясы
• Жүрек жылнамасы
• Менің мезгілім
• Иіс патшалығы
• Жылқы мен қазақ трагедиясы

Аталған шығармаларда ұлттық қайғы, рухани ізденіс және жаңа поэтикалық формалар кеңінен көрініс табады. Жекелеген туындылар «жыраят» және «жырбаян» үлгісінде жазылған.

Қабылдауы

Метасинтезизм — қазіргі қазақ әдебиетінде сирек кездесетін, авторлық негізде қалыптасқан ағым ретінде әдебиеттанушылар мен поэзия сүйер қауымның назарын аударуда. Бұл бағыт поэзияның тереңдігін арттырып, ұлттық рухты жаңаша эстетикалық тәсілдермен бейнелеуге мүмкіндік береді.

Дереккөздер

• Әбдірұлы, Шапағат. Желтоқсан. — Астана, 2022.
• Әбдірұлы, Шапағат. Қасірет қақпасы. — Астана, 2023.
• Әбдірұлы, Шапағат. Жылқы мен қазақ трагедиясы. — Астана, 2024.
• Ақынның жеке шығармалар жинақтары мен баспасөз материалдары.

Кіріспе

Сөз мақаласы деп қазақ тілінің әлде шет тілдің берілген бір сөзіне не сөз тіркесіне тиісті, сол сөздің/сөз тіркесінің мағыналары, аудармалары т.б. енгізілген мақаланы атаймыз.

Мақала атауы

Мақала атауы дегеніміз анықтайын деп жатқан сөзіңіз не фразаңыз. Әдетте бұл кіші әріптен басталуы тиіс. Әдеттен тыс жағдай болып жалқы есімдер және қысқартулар саналады. Бұлар бас әріптен басталады.

Қазақ тіліндегі сөздер

Қарапайым бір үлгі

Келесі код үлгісі мақаланың ең негізгі бөліктерін көрсетеді:

1. сөз тілі (2-ші дәрежелі тақырып ретінде)
2. этимологиясы
3. сөз табы не түрі (3-ші дәрежелі тақырып ретінде)
4. бір мағынасының анықтамасы
5. мысал(дар)
6. синонимдері
7. антонимдері
8. аудармалары (тілдер алфавит ретімен қойылады)
9. қатысты санаттары ( [[Санат: ... ]] )

Бұл кодты көшіріп алып, жаңа мақала не мақала бөлігін бастауыңызға болады.
Кереует

== Қазақша ==
=== Этимологиясы ===
Орыс тіліндегі ''кровать'' сөзінен шыққан.
=== Зат есім ===
#үстінде ұйықтауға арналған жиһаз бұйымы.
#*{{Үлгі|Кереуеттің үстінде жату}}
#*'''Синонимдері''': [[төсек]]
#*'''Аудармалары''':
#**Ағылшынша: [[bed]]
#**Жапонша: [[ベッド|ベッド(beddo)]]
#**Орысша: [[кровать]]
...
[[Санат:Жиһаз]]
[[Санат:...]]

Дұрыс құрастырылған мақала үлгілері

Бұл мақалар әлбетте толық болмауы мүмкін, бірақ бұлар дұрыс құрастырылып жақсы реттеу үлгісі ретінде қарастырa алады. (Егер бұл мысалдармен айтылған қағидалар арасында бір сәйкессіздік байқасаңыз, не мақалаларды түзетіңіз, не қағидаларды өзгерту жайындағы талқылауға қосылыңыз.)

• бала

Этимологиясы

Өз мақаласы болуы керек сөздер (шет тілдегі сөздер болса да) сілтеме ретінде енгізілуі керек. Шет тілдегі сөздерді еңкейінкі шрифтпен жазыңыз. Кірме сөздерді шыққан тілдеріне сәйкес сұрыптаңыз.

Сөз табы

Сөз табын анықтаған кезде келесі біреуін таңдайық. Дәлірек айтсақ, бұл тізім тек сөз таптарымен ғана шектеліп тұрған емес. Алфавит тәртібінде берілген.

• Есімдік (біз, бұл, менің)
• Етістік (өлтіру, өлу)
• Жалғаулық (және, бірақ)
• Жалқы есім (Африка)
• Жұрнақ (–нікі, -дікі, -тікі)
• Зат есім (теңге, ақша)
• Идиома (great minds think alike)
• Одағай (япырым-ай)
• Сан есім (он екі), Реттік сан есім (он екінші)
• Сөз тіркесі (фразалар)
• Сын есім (жасыл)
• Үстеу (бала тез келді)
• Шылау (емес)

Шектеу белгілері

1. (slang)

Қазақ тілінен басқа тілдердегі нұсқалар

Дұрыс құрастырылған мақалалар үлгілері

Бұл мақалар әлбетте толық болмауы мүмкін, бірақ бұлар дұрыс құрастырылып жақсы реттеу үлгісі ретінде қарастырa алады. (Егер бұл мысалдармен айтылған қағидалар арасында бір сәйкессіздік байқасаңыз, не мақалаларды түзетіңіз, не қағидаларды өзгерту жайындағы талқылауға қосылыңыз.)

across
key

Тілі

Тіл аты:

• Бас әріптен болуы керек.
• Толық түрінде болуы керек ISO name of that language.

Әр мақаланы сол тілдің тиісті категориясымен сұрыптаңыз.

Сөз табы

Сөз табын анықтаған кезде келесі біреуін таңдайық. Дәлігірек айтсақ, бұл тізім тек сөз таптарымен ғана шектеліп тұрған емес. Алфавит тәртібінде берілген.

• Артикль (мысалы: the)
• Есімдік (біз, бұл, менің)
• Етістік (өлтіру, өлу)
• Жалғаулық (және, бірақ)
• Жалқы есім (Африка)
• Жұрнақ (–нікі, -дікі, -тікі)
• Зат есім (теңге, ақша)
• Идиома (great minds think alike)
• Леп (япырым-ай)
• Сан есім (он екі), Реттік сан есім (он екінші)
• Сөз тіркесі (фразалар)
• Сын есім (жасыл)
• Үстеу (бала тез келді)
• Шылау (емес)

Омонимдер

Жүз- қайшының жүзі