АВТОНОМДЫ ЖӘНЕ ГЕТЕРОНОМДЫ ЭТИКА

АВТОНОМДЫ ЖӘНЕ ГЕТЕНОРОМДЫ ЭТИКА (гр. аutos — өзім және heteros - басқа)- буржуазиялық этикалық теориялар. Автономды этика моральды іштей туа біткен, адамгершілік борыш туралы негізсіз идеалистік түсініктердеп өрбиді. Ол моральдік жағынан әрекет ететін субъектінің өзінде адамгершіліктің негізі бар мыс деген принципке сүйенеді. Адам өзіне имандылық заңды өзі жасайды, бұл орайда ол кез келген сыртқа әсерге тәуелсіз. Он сегізінші ғасырдағы француз материалистердің этикасына қарсы шыға отырып. Кант «Практикалық парасатқа» деген еңбегінде автономды этика идеяларын дамытты, мұнда ол имандылық мәнез-құлықтың дербестігі принципін насихаттады. Автономды этикаға қарсы қойылған гетеропты этикада имандылық әрекетшіл субъектісінің еркінен тәуелсіз себептерден өрбиді. Бұл сыртқы себептерге мемлекет заңдары, дін парызы, сондай-ақ неке, адамның мүдделігі т.б. адамдарға жақсылық жасау тілегі секілді себептер жатады. Буржуазиялық теоретиктер гетеропты этиканың түрлеріне этикалық гедонизмді, эвдонимизмдер, утилитаризмдер жатқызады, олар өздерінің имандылық принциптерін тиісінше қанағаттануға, бақыт табуға, пайда табуға ұмтылушылыққа, басқа да кейбір жүйелерге негіздейді. Автономды этика мен гетеномды этиканы бір-бірінен ажырату қиын емес. Ол имандылықтың объективті заңдарға байланысты екенін теріске шығаруға: ерік дербестігінің идеалистік принципіне қоғамдағы субъектінің белсенді ролін елемеуге тырысады.