ҚОНАЕВ Дінмұхамед Ахметұлы

Қонаев Дінмұхамед Ахметұлы (12.1.1912, Алматы қаласы– 22.8.1993, сонда) – көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, Қазақстан ҒА-ның академия (1952), технологиялық ғылыми докторы (1963), үш рет Соц. Еңбек Ері (1972, 1976, 1982).

Биография

Мәскеудегі Түсті металдар және алтын институтын бітірген (1936). Балқаш, Алтай, Риддер, Лениногор кен орындарында басшы қызмет (1936–42) атқарған. Қазақ КСР-і Халық комиссарлары кеңесі, кейіннен Қазақ КСР-і Мин-лер Кеңесі төрағасының орынбасары (1942–52) болды. Қазақстан ҒА-ның президенті (1952–55) болып сайланды. Қазақ КСР-і Министерлер Кеңесінің төрағасы (1955–60 және 1962–64 жылдары). Қазақстан КП ОК-нің 1-хатшысы (1960–62 және 1964–86 жылдары), КОКП ОК Саяси бюросының мүшесі (1971–87) болды. Қонаев өмірінің 45 жылға жуығын ел басқару ісіне арнады, ширек ғасырға жуық Қазақстанның бірінші басшысы қызметін атқарды. Ол жауапты басшылық қызмет атқара жүріп, республикадағы тау-кен ісін дамытуға қомақты үлес қосты: электртехникалық, машина жасау, химия салалары тез дамыды. «Қоңырат руднигіндегі бұрғылау-жару жұмыстары» монографиясы бойынша докт. дисс. қорғаған. Қонаевтың ғылыми еңбектері кен орындарын ашық әдіспен қазу теориясы мен тәжірибесінің аса маңызды мәселелеріне арналған. Ол карьерлерде кен өндірудің тиімді әдістерін зерттеумен және оларды өндіріске енгізумен айналысты.

Үлесі

Қонаев зерттеулері Қазақстанның кен қазу өнеркәсібінде өндіріс тиімділігін елеулі түрде арттыруға көмектесті. 100-ден астам ғыл. жарияланымның, оның ішінде «Қазақстанда ашық әдіспен кен қазуды дамыту» монографиясының, «Қоңырат мыс кенін қазу» (1949), «[[Соколов-Сарыбай кен байыту комбинаты карьерлерінде кен қазу жұмыстарының технологиясын жетілдіру» (1966) атты ғыл. еңбектерімен қатар «Қазақстанда ғылымды дамыта түсейік]]» (1952), «Қазақстанда ғылымның гүлденуі» (1953), «Ғылым халық қызметінде» (1954), т.б. мақалаларының авторы. Бұдан басқа Қонаевтың жарияланбаған бірқатар ғылым еңбектері (мысалы, «Зырян кені жағдайында жұмыстың ашық әдісін қолдану мүмкіндіктерін зерттеу», «[[Мырғалымсай қорғасын-мырыш кентінде жер асты жұмыстарынан кенді ашық қазуға көшу мүмкіндіктерін зерттеу», «Қазақ КСР-інің басты-басты металлургия кендерінде ашық жұмыстарды қолдану тәжірибесін қорыту]]», бәрі де 1950; «]]Бощакөл кені жағдайында ашық кен жұмыстарын қолдану мүмкіндіктерін зерттеу]]» 1851; т.б.) Қазақстан ҒА-ның Кен ісі институтының қорында сақтаулы. 2–11 сайл. Қазақ КСР-і Жоғ. Кеңесінің және 3–11 сайл. КСРО Жоғ. Кеңесінің депутаты. 8 рет Ленин және Еңбек Қызыл Ту ордендерімен марапатталған. Қонаев қайтыс болғаннан кейін Қазақстан ҒА-ның Тау-кен және түсті металлургия институттына, еліміздің бірқатар мектептері мен көшелеріне Қонаев есімі берілді.Алматы қаласында Қонаевтың мұражай-үйі ашылды.