Қоғамдық телерадио хабарларын тарату
Қоғамдық телерадио хабарларын тарату - радиохабар тарату және телевизиялық хабар тарату негізгі міндеті қоғамдық қызмет көрсету (public service) болып табылады.
Сондай-ақ "қоғамдық хабар" термині қолданылады, ол бірнеше мағынада қолданылуы мүмкін: 1. "public service broadcasting" ("public broadcasting") ағылшын тұжырымдамасының ресейлік аналогы 2. қандай да бір елде "public service broadcasting" ("public broadcasting") тұжырымдамасын іске асыру нысаны 3. белгілі бір миссия іске асырылатын телерадио хабарларын тарату. Іске асыру миссиясы қоғамдық хабар тарату тұжырымдамасының (қоғамдық хабар таратушының қызмет ету идеялары мен стандарттарының жиынтығы) қағидаттарына негізделген қоғамдық хабар таратушының қызметімен тығыз байланысты.
Терминология мәселелері[өңдеу]
Зерттеуші Д. В. Ивановтың пікірінше, қоғамдық хабар тарату "public service broadcasting" ( "public broadcasting") тұжырымдамасының идеяларына негізделген қарыз алу болып табылады, ол кейіннен сол елдің шындығына бейімделген. Отандық және шетелдік ғылыми әдебиетте "public service broadcasting" ("public broadcasting") тұжырымдамасының нақты анықталған принциптері жоқ, алайда белгілі бір базалық идеялар (қағидаттар) қандай да бір нысанда әртүрлі мемлекеттердің нормативтік-құқықтық акттеріндегі сияқты әртүрлі ғылыми еңбектерде қайталанады. Осыған байланысты қағидаттардың атауына, олардың өзара сіңірілуіне қатысты келіспеушілік бар (мысалы, қолжетімділік қағидаты әртүрлі түсіндірілуі мүмкін). Бұл мәселе қоғамдық хабар таратуға тұжырымдама ретінде (яғни аяқталмаған нәрсе) көзқарасты қолдану арқылы еңсерілді-бұл құбылыстың өзінде өзгермейтін элементтер әртүрлі түсіндірілуі және жүзеге асырылуы мүмкін [1].
Тарихы[өңдеу]
Қоғамдық хабар тарату тұжырымдамасы идеяларының пайда болуы Өңдеу "Қоғамдық хабар тарату" термині АҚШ-та университеттік және коммерциялық емес мәдени-ағартушылық радиостанциялардың жиынтығын белгілеу үшін пайда болды. 1984 жылы Еуропада қоғамдық хабар таратушылар монополиясының күші жойылғанға дейін "қоғамдық хабар тарату" терминінде қажеттілік болған жоқ. Осы монополияның күшін жойғаннан кейін реттеуші БАҚ Еуропа елдерінің құқығына "қоғамдық хабар тарату" термині де, сондай-ақ хабар таратуды қоғамдық және коммерциялық деп бөлу де енгізілді. Жекелеген пікірлер бойынша "public service broadcasting" тұжырымдамасы және қоғамдық хабар таратудың бірінші үлгісі Ұлыбританияда пайда болды, онда өз дами бастады. Public service тұжырымдамасының мәні екі негізгі идеяны жүзеге асыруға негізделген: әрбір адамға не қоғамға қызмет етуге қарамастан қол жетімділік. Бұл тұжырымдаманы БАҚ-қа қолдану радиодың пайда болуымен, сондай – ақ сол кезде сымсыз қабылдағыштың жетекші өндірушілері иеленген British Broadcasting Company Ltd-консорциум компаниясының пайда болуымен байланысты. Би-Би-Си пайда болуымен және оның қызметінің стандарттарын әзірлеумен байланысты тарихи оқиғалар public service broadcasting тұжырымдамасын түсінудің кілті болып табылады. Әңгіме әрбір қоғамдық хабар таратушының алдында қойылатын қағидаттар мен міндеттер туралы болып отыр. Тұжырымдаманың идеяларын әзірлеуді Сайкс (Sykes Committee, - 1923 жылы жұмыс істеді) және Кроуфорд (Crawford committee — 1925 жылы жұмыс істеді) комитеттеріне – Би-Би-Си жұмыс істеуіне байланысты өзекті мәселелерді шешу үшін құрылған ведомствоаралық органдарға, сондай-ақ жеке энтузиастарға тіркеу қажет. Қоғамдық хабар таратудың өзекті тұжырымдамасына тән негізгі идеяларды аталған комитеттердің ұсынымдарынан табуға болады[1].
Соғыстан кейінгі қалпына келтіру[өңдеу]
Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталған соң, радиохабарлар соғысқа дейінгі деңгейге қайта оралып, Ұлыбританияда BBC Regional program орнына BBC Light programm іске қосылды[11], Францияда Paris National орнына La programme nationale іске қосылды (кейінірек France Culture[12]), Radio Tour Effel орнына аймақтық радиостанциялар таратылды. — La programme pariesienne, 1947 жылы Deutschlandsender хабар таратуын қайта бастады, бірақ ол прокоммунистік партиялардың (СЕПГ, ЛДП, Шығыс — батыстық жер жерлерінің ХДС) нақты бақылауына тұрғанына орай, 1954 жылы Ұзын толқындарда Deutsche langwellesender (1962 жылдан бастап-Deutschlandfunk) ұлттық радиостанциясы іске қосылды. EAIR ұлттандырылды, Rete rossa және rete Azzura-Programma Nazionale және Secondo Programma. Осы кезеңде орташа толқындарда бірнеше қоғамдық білім беру радиостанциялары іске қосылды - 1946 жылы Бельгиялық Brussel 2, Британдық Third program[13], Нидерландтық Hilversum 2, француздық Paris Inter 1947 жылы, Португал Programa 2 1948 жылы, Итальяндық Terzo Programma 1950 жылы, Дат Programma 2 1951 жылы, неміс NWDR 2, HR 2, SDR 2, Bayern 2, неміс SWF 2 1953 жылы, грек бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет.
Басқармасы[өңдеу]
Қоғамдық хабар тарату ұйымдарының жоғарғы басқару органдары директорлар кеңесі болып табылады (атауы Ұлттық корпоративтік заңнамаға байланысты өзгеруі мүмкін), оның мүшелерін арнайы Кеңес тағайындайды (Германияда Rundfunkrat, Францияда Conseil supérieur de l 'audiovisuel, Италияда Commissione parlamentare per l' indirizzo generale e la vigilanza dei servizi radiotelevisivi және т. б.), ол өз кезегінде Парламент көп жағдайда, бірқатар елдерде парламенттік фракциялардың (парламенттік республикаларда және парламенттік Конституциялық монархияларда, егер парламент екі палатада болса) немесе Парламент пен Президент (парламенттік - президенттік республикаларда) мөлшеріне бара-бар, бірқатар елдерде мұндай кеңестер Парламентке есеп береді. Бұл кеңестердің мүшелері ықпалды қоғамдық ұйымдармен (саяси партиялар, кәсіптік орталықтар, діни бірлестіктер және т.б.) тікелей делегацияланатын ГФР болып табылады. Бұдан басқа, осы кеңестер хабар таратуға лицензия беруді жүзеге асырады, Абоненттік төлем мөлшерін анықтайды, қоғамдық және коммерциялық хабар тарату ұйымдарының БАҚ туралы заңдарды сақтауын бақылауды жүзеге асырады және заңдар бұзылған жағдайда санкциялар қолданады. Ұлыбританияда BBC директорлар кеңесін тікелей Министрлер Кабинеті қалыптастырады және тағайындау корольдің жарлығымен ресімделеді. ДЕРЕККӨЗДЕР [1] [2]