БОКС

Уикисөздік жобасынан
Бой с участием Роя Джонса

Бокс [1] (ағылш. box — соққы) — арнайы жұмсақ қолғаппен белгілі бір ереже бойынша жекпе-жек күш сынасатын спорт түрі.

Сипаттама[өңдеу]

Жекпе-жекке шыққан екі ойыншы қарсыласының денесінің белгілі бір жеріне дәл соққы беруді көздейді. Жекпе-жек аум. 4,9х4,9 м немесе 6,1 х 6,1 м, жан-жағы 1,3 м биіктікте арқанмен керілген рингте өтеді. Бокс ойынының әуесқойлық (3 раунд) және кәсіпқойлық (12 — 15 раунд) ережелері бар.

Бокстың тарихы[өңдеу]

Бокс ескі Грецияда[өңдеу]

Жұдырықтың сарбазы кейін жарыстардың(қоланың мүсіні, I ғасыр дейін біздің заманымыздың) демалады

Бокстің алғашқы түрі ежелгі Грекияда ұйымдастырылып (б.з.б. 688 ж.), Олимпиялық ойындар қатарына енген. Ол кезде жекпе-жекке шыққан жігіттер қолдарын дәкемен немесе жұмсақ терімен орап айқасқан. Төбелес екі жігіттің бірі естен танып жығылғанша жалғаса берген.

Қазіргі Бокс[өңдеу]

Боксёры: Рикардо Домингес против Рафаэля Ортиса

Қазіргі Бокс 17 ғ-да Англияда бастау алған. Алғашқы ережесін Д.Фигг жазды; 1743 ж. оны Д. Блоутон толықтырды. 1865 ж. “Маркиз Куинсберри ережесі” дүниеге келді. Осы ереже бойынша рингтің (алаңның) ауданы, раундтардың ұзақтығы, қолғаптың салмағы, т.б. жекпе-жекке қатысты келісімдер қазіргі жүйеге келтірілді. 1904 ж. Бокс жаңа Олимпия ойындарының бағдарламасына енді. 1920 ж. Бокс әуесқойлары дүниежүз. ассоциациясы (AІBA) құрылды. Дүниежүз. чемпионат 1974 жылдан өткізіледі.

Бокс Қазақстанда[өңдеу]

Боксер нокдауне болады

Қазақстанда Бокстың алғашқы мектебін 20 ғ-дың 30-жылдары Алматыда Ш.Бөлтекұлы ашты. Қазақстаннан Олимпия ойындарының, Дүние жүзі, Азия, Еуропа чемпионаттарының, Азия ойындарының 30-ға жуық чемпиондары мен жүлдегерлері шықты, 20-ға жуық спортқа еңб. сің. шебер, 30-дан астам спортшы халықар. дәрежедегі спорт шеберлері, 500-ден астам спорт шеберлері, 18 адам халықар. дәрежедегі Бокс төрешісі (1999) атағын иемденді. Дүние жүзіне әйгілі қазақстандық боксшылар: Ә. НұрмахановКСРО чемпионатының бірнеше дүркін жеңімпазы және жүлдегері (1959, 1967); В. Рачков — КСРО-ның үш дүркін чемпионы, Дүние жүзі чемпионы (1978); В. ДемьяненкоЕуропа чемпионы және 22-Олимпия ойындарының күміс жүлдегері (1980); С. ҚонақбаевЕуропаның екі дүркін чемпионы (1979, 1981), Дүние жүзі Кубогінің екі дүркін жеңімпазы (1979, 1981), Мәскеу Олимпиясының күміс жүлдегері (1980);С. НұрқазовЕуропа чемпионы (1983), Дүние жүзі Кубогінің күміс жүлдегері (1983);А. Мирошниченко — КСРО чемпионатының үш дүркін чемпионы, Дүние жүзі Кубогінің екі дүркін жеңімпазы, 24-Олимпия ойындарының қола жүлдегері (1988); Е.Ибраимов — 26-Олимпия ойындарының қола жүлдегері (1996), Азия чемпионы (1995, 1999). Қазақстаннан шыққан тұңғыш Олимпия чемпионы — В. Жиров (Атланта, АҚШ, 1996), қазақ жігіттері арасынан шыққан дүние жүзінің алғашқы чемпионы — Б. Жұмаділов (Хьюстон, АҚШ, 1999).

Стойка боксёра


Пайдаланылған әдебиет[өңдеу]

  1. “Қазақ Энциклопедиясы”, II-том