Инсталляция (өнер)
Инсталляция (өнер)- әр түрлі дайын материалдар мен қалыптардан (табиғи нысандар, өнеркәсіптік және тұрмыстық заттар, мәтіндік және көрнекі ақпарат фрагменттері) жасалған және көркем тұтас болып табылатын кеңістіктік композицияны білдіретін заманауи өнер нысаны. Әр түрлі ерекше комбинацияларға кірісе отырып, зат өзінің практикалық функциясынан босатылады, символдық функцияны алады. Мәтінмәндерді өзгерту мағыналық түрлендірулер, мәндер ойынын жасайды. Габарит инсталляций үлкен мұражайлардағы бірнеше залға дейін тек бір көзді ғана қоюға болатын шағын мөлшерден ауытқиды. Инсталляция, жалпақ әшекейлер мен бірлі-жарым объектілерге қарағанда, интерьерлік кеңістікті құруға баса назар аударады.[1]
Инсталляция түрлері[өңдеу]
Инсталляцияларды үш негізгі түрге бөлуге болады:]
- сюжеттік-әңгіме (Қабаковтың көптеген инсталляциясы және жекелеген — Комар мен Меламида);
- Объектілік-пәндік (ғылыми зертханалардың, нақты және жалған тұрмыстық және мұражай интерьерлерінің имитациясы));
- визуалды-визионерлік (қандай да бір бейнені немесе құрылысты ойлауға назар аударады; бұл негізінен газеттер мен сурет салынған бейнелерді пайдаланумен байланысты инсталляциялар).
Қолданылатын материалдар[өңдеу]
Басқа өнер түрлерінен инсталляцияның ерекшелігі материалдардың барлық түрлерін қолдану болып табылады. Инсталляцияда қарапайым материалдар да қолданылуы мүмкін: ағаш; металл; қағаз; тас, сондай-ақ өте ерекше: жоғары технологиялардың көмегімен жасау, қайта өңделген материалдарды, тұтас бөліктерді, жабдықтарды және т. б. пайдалану. Инсталляция жасау кезінде суретші өз идеясын жасау үшін материалды таңдауда ешқандай шек жоқ.
Инсталляция шеберлері[өңдеу]
1980-ші жылдардың басында ең заманауи суретшілердің тізімдерінде Йозеф Бойстың есімі бірінші орында тұрды. Американдық суретші Роберт Раушенберг негізінен коллаж және редимейд техникасында жұмыс істеді.
Американдық суретші Эдвард Кинхольцтің шығармашылығы үшін кеңістік-инвайронменттер тән. Толтырылған заттармен және манекендермен, олар ескертеді қатқан сахна қандай болса сатирического спектакль. Өз композицияларында американдық Эдвард Кинхольц манекендерді, тұлыптарды және интерьердің нақты заттарын қолданды, сондай-ақ аудиоэффектілерді енгізді және арнайы иістерді бағдарламалады.
Илья Кабаков-кеңестік өнердің ең табысты бағытының көшбасшысы-концептуализм. Вадим Захаров-Мәскеу концептуалистерінің екінші ұрпағына тиесілі суретші. Ең танымал инсталляциялар: "орыс авангардынан Мәскеу концептуалды мектебіне дейін орыс өнері" (2003-2004), "Дон Кихот Интернетке қарсы" (1999-2000), "Даная" (2013), "Космическая одиссея" (2014), "Ресторан "философиялық пароход" (2014)[2].
Суретші-мистификатор, ақын, перфомансист, эссеист Дмитрий Пригов өз шығармашылығында кеңес және Ресей концептуализмінің аңыздарын көрсетуге тырысты. Суретшілер Виталий Комар мен Александр Меламид түрлі жанрларда және техникаларда жұмыс істейді: классикалық кескіндеме мен мүсіннен тұжырымдамалық фотосуреттер мен инсталляцияларға дейін.
Инсталляция жанрында жұмыс істейтін қазіргі ресейлік суретшілер-Ирина Корина, Сергей Шеховцев (өзінің сүйікті материалына соншалықты адал, тіпті бір уақытта да Сергей Поролон Шеховцев сияқты өз шығармаларына қол қойды), Наурыз Волкова мен Слава Шевеленко, Кира Суботин және басқалар.
Украиндық классиктер: Александр Гнилицкий, Василий Рябченко, Федор Тетянич және басқалар.
1990-шы жылдары бүкіл әлемде инсталляцияның ерекше түрі — бейнеинсталляция үлкен таралуда, онда жабық (әдетте қараңғы) кеңістікте көрерменге бейнемониторлар немесе қабырғаларға бейне шағылысу проекциялары ұсынылады. Мұнда инсталляция кинодан ең жақындастыруға жетеді.