Кораллы рифтер

Кораллы рифтер - отарлық коралдлы полиптермен және теңіз суынан әк шығара алатын балдырлардың кейбір түрлерінен ("биогерма") түзілген әк органогенді геологиялық құрылымдар. Олар тропикалық теңіздердегі таяз суда қалыптасады. 1980-ші жылдардың басында коралл рифтерінің жалпы ауданы 600 мың км2 шамасында болды, 2000 жылға қарай ол шамамен 250 мың км2 (әлемдік мұхит ауданының 0,07%) дейін қысқарды. Рифтердің негізгі массивтері оңтүстік-шығыс Азия теңіздерінде (рифтердің әлемдік ауданының 45%), Атлантикада 14%, Үнді мұхитында 17%, Тынық мұхитында 18% және Қызыл теңізде 6% орналасқан. Бүгінде рифтердің үштен бірі жойылған.Осы қарқында жалғаса берсе, рифтертің кейбір түрі 2030 жылға қарай мүлдем жойылып кетуі мүмкін.

Кораллы рифтер 50 м тереңдікте, температурасы+20 °C ерітілген газдар мен плнактондарға бай суда жақсыдамиды. Судың температурасы төмен болуы рифтердің қалыпты дамуына кедерргі болады. Күн сәулесі терең енген сайын (185 м дейін) РИФ коралдарының дамуы бәсеңдейді.

Шағын маржан рифтерін кейде "теңіз тропикалық ормандары" немесе "суасты бақтары"деп те атайды. Олар жер шарындағы алуан түрлі экожүйелердің бірін құрайды. Әлемдік мұхиттың 0,1%-ын құрап, шамамен Францияның жартысына тең келетін рифтер теңізді мекендейтін балдырлар, балықтар мен шаянтектестердің 25%-ына тұрғылықты мекен қызметін атқарады. Мұхит суларындағы қоректеік заттар жеткіліксіз болғанымен ол рифтердің дамуына еш кедергі келтірмейді. Коралды рифтер салқын тереңдіктерде де кездеседі. Бірақ олардың көлемі тропикалық суларға қарағанда едәуір аз.

Кораллды рифтердің жылдық экономикалық құндылығы 29,8—375 млрд $ АҚШ долларына бағаланады. Жағажайларды толқын соққысынан қорғап, эрозияның пайда болуының да алдын алады. Дегенмен рифтер өте нәзік жаратылыс болып есептеледі. Әсіресе температураға , шаң-тозаң мен келеңсіз сыртқы факторлерге сезімтал келеді.