жібек

Қазақша

Зат есім

Пәкістандағы Карачи қаласындағы кездеме базары.

Жібектен жасалған көйлек.

жібек
Тәу. жақ		Жекеше	Көпше	Тәу. жақ		Жекеше	Көпше	Тәу. жақ		Жекеше	Көпше
1-жақ (Менің)	А.	{{{1аж}}}	{{{1ак}}}	2-жақ (Сенің)	А.	{{{2аж}}}	{{{2ак}}}	3-жақ (Оның)	А.	{{{3аж}}}	{{{3ак}}}
	І.	{{{1іж}}}	{{{1ік}}}		І.	{{{2іж}}}	{{{2ік}}}		І.	{{{3іж}}}	{{{3ік}}}
	Б.	{{{1бж}}}	{{{1бк}}}		Б.	{{{2бж}}}	{{{2бк}}}		Б.	{{{3бж}}}	{{{3бк}}}
	Т.	{{{1тж}}}	{{{1тк}}}		Т.	{{{2тж}}}	{{{2тк}}}		Т.	{{{3тж}}}	{{{3тк}}}
	Ж.	{{{1жж}}}	{{{1жк}}}		Ж.	{{{2жж}}}	{{{2жк}}}		Ж.	{{{3жж}}}	{{{3жк}}}
	Ш.	{{{1шж}}}	{{{1шк}}}		Ш.	{{{2шж}}}	{{{2шк}}}		Ш.	{{{3шж}}}	{{{3шк}}}
	К.	{{{1кж}}}	{{{1кк}}}		К.	{{{2кж}}}	{{{2кк}}}		К.	{{{3кж}}}	{{{3кк}}}
Тәу. жақ		Жекеше	Көпше	Тәу. жақ		Жекеше	Көпше	Тәу. жақ		Жекеше	Көпше
1-жақ (Біздің)	А.	{{{4аж}}}	{{{4ак}}}	2-жақ (Сіздің)	А.	{{{5аж}}}	{{{5ак}}}	3-жақ (Олардың)	А.	{{{3аж}}}	{{{3ак}}}
	І.	{{{4іж}}}	{{{4ік}}}		І.	{{{5іж}}}	{{{5ік}}}		І.	{{{3іж}}}	{{{3ік}}}
	Б.	{{{4бж}}}	{{{4бк}}}		Б.	{{{5бж}}}	{{{5бк}}}		Б.	{{{3бж}}}	{{{3бк}}}
	Т.	{{{4тж}}}	{{{4тк}}}		Т.	{{{5тж}}}	{{{5тк}}}		Т.	{{{3тж}}}	{{{3тк}}}
	Ж.	{{{4жж}}}	{{{4жк}}}		Ж.	{{{5жж}}}	{{{5жк}}}		Ж.	{{{3жж}}}	{{{3жк}}}
	Ш.	{{{4шж}}}	{{{4шк}}}		Ш.	{{{5шж}}}	{{{5шк}}}		Ш.	{{{3шж}}}	{{{3шк}}}
	К.	{{{4кж}}}	{{{4кк}}}		К.	{{{5кж}}}	{{{5кк}}}		К.	{{{3кж}}}	{{{3кк}}}

Айтылуы

1. [ˌʑɘˈbek]
2. [ˌd͡ʑɘˈbek]

Семантикалық қасиеттері

Мағынасы

1. жібек құртының пілләсынан не басқа буынаяқтыдан шығатын талшық
   Көп еңбек қажет ететіндіктен жібек ең қымбат талшық саналады, сондықтан қазір жасанды жібек өндірісі жолға қойылған. (ҚҰЭ)
2. сол талшықтан жасалатын тегіс, жылтыр мата
   Басына жібек байлаған Арулар кімнен қалмаған. (Махамбет, Шығ.)
3. (ауыспалы м.) жұмсақ, биязы, майда
   Колхоздың жібек жалды арғымағы (А. Жұмағалиев, Өшпес жалын)
4. (ауыспалы м.) жайлы, қолайлы
   Жазы жібек, ал күзі алтындана,
   Жатыр ма әлі жазира салқын дала? (М. Мақатаев, Шығ.)
5. (ауыспалы м.) жарамды, пайдалы
   Өнердің порасын қой, жібегін жи. (О. Шораяқов, Шайырлардың сомасы)

Синонимдері

1. насар

Гиперонимдері

1. жіп, талшық
2. мата, кездеме, тоқыма
3. киім, киім-кешек

Этимологиясы

Бәлки, көне түркі *yip (жіп) сөзінен шыққан.

Фразеологизмдер мен тұрақты тіркестер

• Жібек жолы

Мақал-мәтелдер

• жібекті түте алмаған жүн етеді, қызды күте алмаған күң етеді
• жібектің түйіні бір, жас-жастың тілеуі бір
• арзан нәрсе жерде жатар, парша-жібек төрде жатар
• жібек тозса, есекке жабуға да жарамайды
• жібекке жібек жамаса, жүнге жүн ғана жарасар

Аудармалары

• Ағылшынша: silk
• Орысша: шёлк
• Әзірбайжанша: ipək
• Қырғызша: жибек
• Өзбекше: ipak
• Татарша: ефәк
• Түрікменше: ýüpek
• Түрікше: ipek
• Ұйғырша: يىپەك (yipek; йипәк)
• Қытайша (дәстүрлі): 綢
• Қытайша (жеңілдетілген): 绸
• Французша: soie
• Арабша: حرير (ḥarīr)
• Грекше: μετάξι
• Испанша: floja, seda
• Жапонша: 絹 (きぬ; kinu)

Аа Әә Бб Вв Гг Ғғ Дд Ее Ёё Жж Зз Ии Йй Кк Ққ Лл Мм Нн Ңң Оо Өө Пп Рр Сс Тт Уу Ұұ Үү Фф Хх Һһ Цц Чч Шш Щщ Ыы Іі Ээ Юю Яя