қазақ афоризмдер
Қазақ афоризмдері[өңдеу]
Ақыл-ой туралы[өңдеу]
Ақыл - жан қуаты.
Абай Құнанбаев
Пайда менен залалды - ақыл айырады.
Абай Құнанбаев
Ақылмен ойлап білген сөз, Бойға жұқпас, сырғанар. Ынталы жүрек сезген сөз, Бар тамырда қуалар.
Абай Құнанбаев
Ақыл, сезім болмаса, Тіршіліктің несі сән.
Абай Құнанбаев
Ойлы адамға қызық жоқ бұл жалғанда, Көбінің сырты - бүтін, іші - түтін. Абай Құнанбаев
Өзіңе сен, өзіңді алып шығар, Еңбегің мен ақылың екі жақтап.
Абай Құнанбаев
Ақылсыз би болмас, Сәулесіз үй болмас.
Абай Құнанбаев
Ақыл бітпес дәулетке, Дәулет бітпес келбетке.
Абай Құнанбаев
Әсемпаз болма әр неге, Өнерпаз болсаң арқалан. Сен де бір кірпіш дүниеге, Кетігін тап та бар қалан. Қайрат пен ақыл жол табар, Қашқанға да, қуғанға.
Абай Құнанбаев
Зерек ақыл - суық мұз.
Абай Құнанбаев
Күн артынан күн туар, Бір күн дамыл еткізбес. Ой артынан ой қуар, Желге мінсең жеткізбес.
Абай Құнанбаев
Пайдасыз тақыл - байлаусыз ақыл.
Абай Құнанбаев
Надан адамның көзі болғанымен - ойы болмайды.
Абай Құнанбаев
Ақыл - жүректің суаты.
Абай Құнанбаев
Адамға - ақыл керек, іс керек, мінез керек.
Абай Құнанбаев
Арлану - ақылдының ісі.
Абай Құнанбаев
Ақылды деп, арлы деп, ақпейіл деп, Мақтамайды ешкімді бұл күнде көп.
Абай Құнанбаев
Бөрінің артынан бөлтірік ақылды болғандықтан ермейді.
Мұхтар Әуезов
Адам көркі - ақыл.
Мұхтар Әуезов
Адамшылықты тез жүргізу үшін көп ой керек, ойлау үшін оқу керек.
Мұхтар Әуезов
Үгітті - ұққанға, ақылды - жұққанға айт.
Сырым Датұлы
Дүниеде адам баласының ұлы қасиеті екеу-ақ: ой ұлылығы, сұлулық ұлылығы. Көркем айтылған ой ұлы, ойландыра алған сұлулық ұлы.
Ғабит Мүсірепов
Көз көргенді - ой таниды.
Ғабит Мүсірепов
Ұшқыр ой, ізденгіш ой, тапқыр ой - ол бір адам. Құр кеуде, жұрттан көргенді өзімдікі дейтін, басқаның ойын иемденіп, іске асырарда көз шығарып, бас жаратын - бұл екінші адам.
Ғабит Мүсірепов
Ой да - тұтқындалады.
Ғабит Мүсірепов
Ақылдылықтың да пайдасы тиеді, ақымақтықтың да пайдасы тиеді: алғашқысын әр кезде күтесің, соңғысы өзі келіп ұрынады.
Ғабит Мүсірепов
Ойға қонар ой өлмейді.
Ғабит Мүсірепов
Ойға сепкенің - өспей қалмайды.
Ғабит Мүсірепов
Көбіктің көлеңкесіндей ғана елес беретін ойлар болады.
Ғабит Мүсірепов
Ақылға саңыраулық та - айып.
Әлихан Бөкейханов
Ақылды сөз қылмақ қиын, ақылды сөзді ақылды іс қылмақ одан да қиын.
Әлихан Бөкейханов
Байлық түбі - ақыл һәм қол ұсталығы. Осы екеуі қосылмай адам баласы қазынаға жарымайды. Дүние билігі күннен-күнге ақылды, ұста жұрт қолына ауып барады.
Әлихан Бөкейханов
Өзің түйеден өткен жетекшіл болсаң - саған ақыл не керек?!
Әлихан Бөкейханов
Мінез-құлық туралы[өңдеу]
Тірі адамның жүректен аяулы жері бар ма? Рақымдылық, Мейірбандылық, әр түрлі істе адам баласын өз бауырым деп, өзіне ойлағандай оларға да болса игі еді демек - бұлар жүрек ісі. Асықтық та - жүрек ісі.
Абай Құнанбаев
Адам ақылсыздығынан азбайды, ақылдының сөзін ұғып аларлық жүректе жігер, қайрат, байлаулылық жоқтығынан азады.
Абай Құнанбаев
Көрсеқызарлықпен, жеңілтектікпен, я біреудің орынсыз сөзіне, я бір кез келген қызыққа шайқалып қала берсең, мінездің беріктігі бұзылады.
Абай Құнанбаев
Ашулы адамның сөзі аз болса - ыза қуаты артында болғаны.
Абай Құнанбаев
Өзімшілдік - адамды бұзатын пиғыл.
Абай Құнанбаев
Күллі адам баласын қор қылатын үш нәрсе бар: олар - надандық еріншектік, залымдық.
Абай Құнанбаев
Еріншектік - күллі дүниедегі өнердің дұшпаны. Талапсыздық жігерсіздік, ұятсыздық, кедейлік - бәрі содан шығады. Бұрынғы ата-бабаларымыздың бұл замандағылардан артық екі мінезі бар екен: ел басы, топ басыларына тоқтай білетіндігі мен намысқойлығы. Қазаққа ақыл берем, түзеймін деп қам жеген адамға екі түрлі нәрсе керек: біріншісі - зор билік, екіншісі - есепсіз байлық.
Абай Құнанбаев
Адам баласының ең жаманы - талапсыз. Қайратсыз, қорқақ кісі - мақтаншақ келеді. Жинақылықтың түбі - кеніш. Уайым - қайғының ішіне кіріп алып, шығар есін таба алмай қамалып қалу - антұрғандық.
Абай Құнанбаев
Бірлік малға сатылса - антұрғандықтың басы осы.
Абай Құнанбаев
Пайда, мақтан, әуесқой - шайтан ісі.
Абай Құнанбаев
Өсек, өтірік, мақтаншақ, Еріншек, бекер мал шашпақ - Бес дұшпаның білсеңіз. Талап, еңбек, терең ой, Қанағат, рақым ойлап қой - Бес асыл іс көнсеңіз.
Абай Құнанбаев
Көп айтса көнді, Жұрт айтса болды - Әдеті надан адамның.
Абай Құнанбаев
Кекшіл болма - көпшіл бол.
Абай Құнанбаев
Дұшпаныңа әділ бол.
Абай Құнанбаев
Асығыс түбі - өкініш.
Абай Құнанбаев
Түзде - мырзаң, үйде - сырдаң.
Абай Құнанбаев
Момыннан жаман қорқақ жоқ.
Абай Құнанбаев
Тұрлаусыздың қолынан түк келмейді.
Абай Құнанбаев
Өзінде бармен көзге ұрып, Артылам деме өзгеден. Күндестігін қоздырып, Азапқа қалма езбеден. Ақырын жүріп, анық бас, Еңбегің кетпес далаға.
Абай Құнанбаев
Күндестік шырық бұзады.
Абай Құнанбаев
Тамағы тоқтық, Жұмысы жоқтық, Аздырар адам баласын.
Абай Құнанбаев
Қулық пен құбылудан жалығудың өзі - жақсылық.
Абай Құнанбаев
Өзі жат елде қайыршылық құрып жүріп, елін бай деп мақтайтындар - құдай қарғағандар.
Абай Құнанбаев
Өсек тасып құмардан шығатындар болады.
Абай Құнанбаев
Құмарлық - нәпсі құлы.
Абай Құнанбаев
Қулық та - бір дерт.
Абай Құнанбаев
Ішсем, жесем, ұйықтасам - тән құмары, білсем екен, көрсем екен, үйренсем екен - жан құмары.
Абай Құнанбаев
Бақастық күншілдікті зорайтып, адамшылықты азайтады.
Абай Құнанбаев
Көрсеқызар, күнде асық - дуаналық.
Абай Құнанбаев
Қиыны бұл дүниенің - қолы тарлық.
Абай Құнанбаев
Жеңсікқойлық - тез тозар.
Абай Құнанбаев
Ынсапсыз істің ақ-қарасына қарамайды.
Абай Құнанбаев
Өсекші - ел тыныш болса азады.
Абай Құнанбаев
Досыңмын деп жүріп, дұшпандығын оздырар жамандар болады.
Абай Құнанбаев
Қулық, сұмдық, ұрлықпен мал жиылмас.
Абай Құнанбаев
Ой кеселдері: уайымсыздық, салғырттық, ойыншы-күлкішілдік, қайғыға салыну, құмарға берілу.
Абай Құнанбаев
Естіген нәрсені ұмытпастыққа төрт себеп бар: бірінші - көкірегі байлаулы беріктік, екінші - ғибратлану, тұщынып, ынтамен ұғу, үшінші бірнеше қайтара ойланып, көңілге бекіту, төртінші - ойдың кеселді нәрселерден қашық болуы керек.
Абай Құнанбаев
Тәлім-тәрбие, өсиет, тағылым туралы[өңдеу]
Жалпы екі заттан - діни фанатизм мен діни көрсоқырлықтан бірдей сақтанған жөн.
Нұрсұлтан Назарбаев
Өз қатеңді өзің түсініп, өзің түзете біл - саясатшы даналығы дегеніміз де осы!
Нұрсұлтан Назарбаев
Өзгенің есебінен жақсы көрініп - жарылқаушы атануға, ел мүддесіне нұқсан келтіруге болмайды.
Нұрсұлтан Назарбаев
Өнерпаз болсаң - өр бол.
Мұхтар Әуезов
Адам өзінің жанын ұсақ уайым, болымсыз қам-қаракет дертімен былғанудан сақтауы керек.
Мұхтар Әуезов
Адам баласының жаман құлқы - жаратылысынан емес, өскен ортасында көрген үлгі-өнегесінен.
Мұхтар Әуезов
Алдыңғы жақсы артқы жасқа тәлім айтпаса - ел болғаның қайсы?!
Мұхтар Әуезов
Тумай жатып - толдым деме, толмай жатып - болдым деме.
Мұхтар Әуезов
Қол жетпес шыңыраудағы су болғанша, пайдасы көпке тиетін жайдақ су болған жақсы.
Мұхтар Әуезов
Іздессең - табарсың, алыссаң - аларсың.
Мұхтар Әуезов
Бір сынаған жаманды екіншілей сынама.
Махамбет Өтемісұлы
Келмейтұғын нәрсеге жаныңды қинап жылама.
Махамбет Өтемісұлы
Суатпын деп мақтанба: су жаманы суат - басынан соқпақ кетпейді; қазықпын деп мақтанба: мүлік жаманы қазық - басынан тоқпақ кетпейді.
Сырым Датұлы
Жұртқа жұмыс істеуді үйретуден гөрі, жұмыс істеуіне бөгет жасамауды үйрену керек.
Ғабит Мүсірепов
Құм жиналып - тас болмас , құл жиналып - бас болмас.
Бұқар Қалқаманұлы
Отының болсын жантақтан, Қатының болсын қалмақтан, Қосының болсын қазақтан.
Бұқар Қалқаманұлы
Қазақ-ау! Түзуің бірігіп жұрт үшін қам ойлайтын кез келген жоқ па?!
Әлихан Бөкейханов
Арғымаққа міндім деп артқы топтан адаспа.
Асан қайғы
Атадан алтау тудым деп - асқынып жауап айтпаңыз, Атамның малы көп-ті деп - атты басқа тартпаңыз.
Асан қайғы
Ақың болса біреуде, айыбын тап та ала бер: ерегісіп ұрыспа, жөн болса да, атың шықпас дұрысқа.
Асан қайғы
Мінезі жаман адамға - енді қайтып жуыспа, Тәуір көрер адаммен - жалған намыс қуыспа.
Асан қайғы
Арғымағың жамандап- тұлпар қайдан табарсың, Тұйғыныңды жамандап - сұңқар қайдан табарсың. Көлдің суын жамандап - Еділ қайдан табарсың, Әкіміңді жамандап - әділ қайдан табарсың, Өз барыңды жамандап - асыл қайдан табарсың. Ақ тоныңды жамандап - атлас қайдан табарсың, Өз басыңды зорайтып - теңдес қайдан табарсың.
Асан қайғы
Адам әзіз айтар деп - көңіліңді салмағын, Нәпсі алдаушы дұшпанның өсиетін алмағын.
Асан қайғы
Ғылымым жұрттан асты деп кеңессіз іс бастама, Жеңемін деп біреуді өтірік сөз қостама.
Асан қайғы
Қадірін жеңге білмесе - бой жеткенмен қыз ғаріп, Замандасы қалмаған қария болар - шын ғарып. Ата жұрты, бұқара өз қолыңда болмаса, Қанша жақсы болса да, қайратты туған ер ғаріп. Надандықтың белгісі - тілін алмау білгеннің. Шамаңша шалқып жүре бер - қабірге әзір қоймаса, Артыңда қалар атақ жоқ - тіріде даңқың болмаса.
Асан қайғы